مرۆڤ قسەی پێدرا بۆ ئەوەی ئەوەی بیری لێدەکاتەوە نەیڵێت
تالیران دەڵێت: "مرۆڤ قسەی پێدرا بۆ ئەوەی ئەوەی بیری لێدەکاتەوە نەیڵێت" ئەمە بە شێوەیەکی کردەیی تا ڕادەیەکی زۆر ڕاستە، مرۆڤ زۆرجار وائەکات کە وشەکان بە وشەی دیکە بگۆڕێت بۆ ئەوەی بە ڕوونی گوزارشت لەوە نەکەن کە دەیانەوێت، بەڵام لە هەمان کاتدا هێشتا بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ دەریدەبڕن، نموونەی ئەمەش دابەشبوونی ناوچە جوگرافییەکانی جیهان.
کاتێک سەیری دابەشکردنە جوگرافییە بەناوبانگەکانی جیهان دەکەیت، وا بیر دەکەیتەوە کە ڕووبەڕووی دابەشبوونێکی زانستی و بێلایەنی جوگرافیا بوویتەوە و ئەوەش مەبەستەکەیەتی. ئامانج ئەوە نییە کە هەست بەوە بکەیت کە لە ڕاستیدا دابەشبوونێکی ڕەگەزپەرستیە.
بابەتەکە لە ئەوروپییەکانەوە دەستی پێکرد کاتێک کیشوەرێکیان داهێنا کە لەڕووی جوگرافییەوە بوونی نەبووە بە ناوی کیشوەری ئەوروپا (کیشوەری ڕاستەقینە ئۆراسیایە) چونکە پێویستیان بە دابەشبوونێک بوو کە "ڕەگەزی سپی پێست" لە باکگراوندێکی مەسیحییەوە جیابکرێتەوە لە خەڵکی جیهان بەبێ ئەوەی بە ڕوونی باسی بکەن. پاشان ئەم دابەشبوونە ڕەگەزی و قەومییەی جیهان بە فۆرمێکی جوگرافیاوە دەستی بە فراوانبوون کرد لەسەر دەستی ئەوروپییەکان، دەوترێت بۆ نموونە “ڕۆژهەڵاتی دوور” بۆ ئەوەی نەڵێین ڕەگەزی سوور، و دەوترێت "ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا" بۆ ئەوەی نەگوترێت عەرەب، کولتوری عەرەب، یان عەرەب زمانەکان بەو شێوەیە. هەروەها "ئاسیای ناوەڕاست"مان هەیە بۆ ئەوەی نەڵێین ڕەگەزی تورک. دەوترێت ئەوروپای ڕۆژهەڵات مەبەست سلاڤ و ئۆرتۆدۆکسە. هەروەها بۆمان دەردەکەوێت کە وڵاتانی وەک مەکسیک و دراوسێکانی لە باشوور (ئەوەی بە ئەمریکای ناوەڕاست ناسراوە) لەگەڵ کیشوەری ئەمریکای باشوور پۆلێنکراون هەرچەندە لە ڕووی جوگرافیاوە لەگەڵ ئەمریکای باکوورن، بەڵام بەهۆی جیاوازی ڕەگەزی و نەتەوەییەوە نەتوانرا بۆ ئەوەی لەگەڵ باکوور پۆلێنیان بکەن. ئێمە “ئەفریقای ژێر سەحرا”مان هەیە بۆ ئەوەی بە ڕەشپێستەکان بانگنەکرێن، کاتێکیش بەتەنها باسی “ئەفریقای باکوور” دەکرێت نەک ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەوە بۆ ئەوەیە کە نەگوترێت دانیشتوانی سپی پێستی ئەفریقا.
#جوگرافیا #فەلسەفە
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق